Lieve
16
minuten lezen

Lieve lezer,

Dit verhaal legt ook bloot hoe moeilijk het soms is om als organisatie niet alleen een bestaande situatie te verbeteren, maar een nieuwe wereld in wording te verwezenlijken.

deel dit bericht
Illustratie: Aida de Jong

Deze brief wil ik - Denise - gebruiken om jou een inkijkje te geven in een ‘achter-de-schermen-operatie’ van Collectief Kapitaal. Dit verhaal legt ook bloot hoe moeilijk het soms is om als organisatie niet alleen een bestaande situatie te verbeteren, maar een nieuwe wereld in wording te verwezenlijken

Stel jezelf een wereld over tien jaar voor. Hoe ziet ‘ie eruit? Waar hebben we afscheid van genomen? Wat is daarvoor in de plaats gekomen? 

We krijgen vaak de vraag: wat is nou het doel van Collectief Kapitaal? Wanneer is het geslaagd? 

We kunnen deze vraag beantwoorden door te zeggen: “dan hebben we bestaanszekerheid voor iedereen”. Of: “dan is onder andere de Participatiewet van tafel en de belasting op vermogen omhoog gegaan en die op arbeid naar beneden”. Zaken waar we natuurlijk voor zijn en die onderdeel zijn van de verandering die we teweeg willen brengen.

Alleen de vraag blijft: als je regels en beleid verandert, zijn we dan klaar? Zijn onze vooroordelen over mensen in een situatie van armoede dan plotsklaps verdwenen? Hebben we dan onderzocht wat het voor ons betekent om verantwoordelijk te zijn voor het welzijn van een ander? Hebben we onszelf dan goed genoeg de vraag gesteld in wat voor een samenleving we wíllen leven met elkaar?

Wij denken dat actievoeren voor concrete beleidsaanpassingen hand in hand moet gaan met een beweging van diepe reflectie. Want de verandering moet óók plaatsvinden in onszelf.

In de manier waarop we naar de ander en de wereld om ons heen kijken en hoe we onze rol daarbinnen zien. Deze brief gaat over zowel de praktische kant van beleid, als over hoe we daarover met elkaar communiceren.

Verandering gaat niet over één nacht ijs. Tussen nu en de ideale samenleving die we voor ons zien, zitten veel stappen. De eerste steen in de vijver van Collectief Kapitaal lijkt een  eenvoudige actie. Zolang er zo’n grote ongelijkheid is in onze samenleving en daar op systemisch niveau te weinig aan wordt gedaan, doen we het zelf. We delen het geld wat er is, en herverdelen dat onder mensen die bestaansonzeker zijn. Anders gezegd: we schenken geld.

Waar idealen het startpunt voor deze actie vormen, moeten we ons tegelijkertijd verhouden tot een keiharde realiteit van wet- en regelgeving. En in deze brief neem ik jullie hierin mee. Zodat jullie weten hoe we dat doen: geld weggeven. En met welke afwegingen en gevolgen dat komt. Niet het meest avontuurlijke gedeelte van onze onderneming. Wel heel belangrijk.

Collectief Kapitaal heeft op grond van haar uitgangspunten de ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling) verkregen. Die uitgangspunten zijn, kort gezegd: 

1. het onderzoeken van de gevolgen van het vergeven van collectief kapitaal bij mensen die bestaansonzeker zijn; 
2. Onderzoek naar het bewustzijn en gedrag voor het bouwen aan een solidaire samenleving.

Wij zijn aangemerkt als ‘kennisinstelling’ en dienen het Algemeen Nut door onze kennis en inzichten te delen. Daarmee is het doen van onderzoek ons fundament. De ANBI-status zorgt ervoor dat Collectief Kapitaal belastingvrij – dus zonder de betaling van schenkbelasting - kan schenken binnen de doelstelling van de ANBI en het algemeen belang. 

Dat is belangrijk omdat we zonder deze ANBI-status voor iedere €12.000 die we willen schenken, een veelvoud aan donaties zouden moeten binnenkrijgen om de verschuldigde schenkbelasting te kunnen betalen. En veel donateurs staan niet te springen om hun geld indirect aan de Belastingdienst te schenken. 

Een gift die wordt gedaan aan particulieren, wordt niet beschouwd als belastbaar inkomen, omdat er sprake is van vrijgevigheid en geen verplichting of inspanningen worden gevraagd van de ontvanger.

Dat is belangrijk omdat voor de vaststelling van (de hoogte van) bijvoorbeeld huur- en zorgtoeslag gekeken wordt naar het toetsingsinkomen. Doordat onze gift geen onderdeel is van het toetsingsinkomen (want geen belastbaar inkomen) heeft het geen invloed op de vaststelling van toeslagen. 

Speelt er niet nog iets anders mee bij de beoordeling van onze gift in relatie tot de inkomstenbelasting? Iets waardoor onze gift wel degelijk als inkomen wordt beschouwd en niet als gift? Voor nu geven we daar het volgende antwoord op.

In de specifieke opzet van Collectief Kapitaal, waarbij de ‘ontvangers’ een vaste gift krijgen die in termijnen wordt uitbetaald, is te verwachten dat de gift niet als inkomen voor de inkomstenbelasting wordt beschouwd. De ontvangers van de gift hoeven niets iets te doen of na te laten voor de gift, ze verrichten er geen inspanningen voor. En de gift is ook echt een gift. Dat wil zeggen de ontvanger weet dat hij de gift uitbetaald krijgt. Er is dan geen enkele onzekerheid over het gegeven inkomen voor de ontvanger. Hiermee valt het naar onze mening niet onder de heffing van inkomstenbelasting.  

In de inkomstenbelasting zijn er namelijk vier inkomenssoorten: winst uit onderneming, belastbaar loon, resultaat uit overige werkzaamheden (row) en periodieke uitkeringen en verstrekkingen. Omdat wij een gift geven zonder beperkingen, voorwaarden, eisen of inspanningen voor de ontvangers, ligt het niet voor de hand dat deze gift onder deze inkomensbronnen in de inkomstenbelasting geschaard kan worden. Daarmee maakt de gift geen onderdeel uit van het belastbaar inkomen. Eventueel zou heffing van box 3 aan de orde kunnen zijn, maar gezien de vermogenspositie van de ontvangers zal de gift ook onder de vrijstelling van box 3 blijven zodat daar ook geen heffing plaatsvindt.

Tot hier lijkt het allemaal ‘dik in orde’ te zijn. De realiteit is complexer. Want ondanks alles wat we hierboven beschreven hebben, geeft dit geen enkele dekking om te schenken aan mensen met een bijstandsuitkering. Voor die groep telt de zogenaamde Participatiewet met zijn eigen regels en bepalingen. Daarom ontraadt Collectief Kapitaal mensen met bijvoorbeeld een bijstandsuitkering of een Wajong-uitkering om mee te doen, tenzij mensen besluiten deze uitkering (tijdelijk) stop te zetten. Het is voor hen onmogelijk om onze gift te ontvangen bovenop de uitkering zonder dat dit leidt tot vervelende consequenties. 

Af en toe krijgt Collectief Kapitaal het verwijt dat ‘wij er niet eens zijn voor mensen die het écht moeilijk hebben’. We begrijpen de pijn. Maar onderdeel van verandering maken is dus dat je niet direct in het ideale scenario terechtkomt. Dat je moet wikken en wegen als je idealen en de realiteit schuren. En dat dat niets zegt over waar je ambities écht liggen. 

En als we kijken naar de regels rondom het schenken van giften, en de invloed daarvan op de inkomstenbelasting, staat de volgende uitdaging alweer voor de deur. Hoewel er in de afgelopen jaren ontzettend zorgvuldig om is gegaan met wet- en regelgeving, bestaat de kans dat de Belastingdienst anders kijkt naar ons project en daardoor tot een andere uitleg van wet- en regelgeving komt dan wij. 

Omdat die mogelijkheid altijd bestaat - hebben we begin juli een verzoek om vooroverleg ingediend bij de Belastingdienst. Door de Belastingdienst goed te informeren, kunnen zij een eigen standpunt innemen en beslissen hoe zij onze geefactie zullen behandelen. Dit kán betekenen dat Collectief Kapitaal haar  manier van werken moet herzien. We verwachten dit niet en iedereen die ons fiscaal heeft geadviseerd ook niet. Maar de kans is in dit soort situaties niet uitgesloten. 

Wat zou er dan gebeuren? Dan zullen wij opnieuw met jou in gesprek gaan over de toekomst van Collectief Kapitaal. Tot wij meer weten, doen wij niets met jouw donatie. Deze staat keurig op een rekening te wachten. 

Naast ‘belastingzaken’, hebben we ook onderzocht hoe onze gift doorwerkt in lokale regelingen en belastingen (denk aan gemeentelijke belastingen). Er is in deze nieuwsbrief niet voldoende ruimte om ook hier dieper op in te gaan. Mail ons vooral als daar vragen over hebt.

Twee stappen voorwaarts… een stap terug… Verandering is weerbarstig.

Voor nu is Collectief Kapitaal bezig om de bestaande situatie te verbeteren en leggen we met onze gesprekken een basis voor die wereld in wording. In de tussentijd zullen wij voortdurend  transparant zijn over wat wel- en niet goed gaat binnen Collectief Kapitaal. Over alle zaken waar we een oplossing voor moeten vinden, over de noodzakelijke compromissen die werden gesloten en over dingen die A leken te zijn, maar B werden. Want voor vertrouwen is transparantie nodig. En daar kiezen we voor, ook als dat vragen oproept. En dan zijn we bereikbaar voor het voeren van een goed gesprek.

Deze week las ik opnieuw het gedicht ‘Verzet begint niet met grote woorden’ van Remco Campert. Een bijzondere schrijver die overleed op 4 juli 2022. Aan hem het laatste woord. 

“Verzet begint niet met grote woorden
maar met kleine daden
zoals storm met zacht geritsel in de tuin
of de kat die de kolder in zijn kop krijgt
zoals brede rivieren
met een kleine bron
verscholen in het woud
zoals een vuurzee
met dezelfde lucifer
die een sigaret aansteekt
zoals liefde met een blik
een aanraking iets dat je opvalt in een stem
jezelf een vraag stellen
daarmee begint verzet
en dan die vraag aan een ander stellen”.

Liefs, Denise

Meer

Lieve

Lieve

Lieve Michelle,

"Nederland is zo ongeveer het beste land ter wereld om in te wonen. Tenzij je aan de verkeerde kant van het loket zit. Dan is het opeens een heel vreemd en wreed land. Sorry, dat is een ongelukkige manier om een brief te beginnen aan iemand die ik helemaal geen slecht humeur wil bezorgen. Omdat ik hoop dat je antwoordt, zodat we elkaar beter kunnen leren kennen, had ik beter zonnig kunnen starten. Maar ja, ik ben in een serieuze bui. En dat komt door Collectief Kapitaal. Dit is een goed land om in te wonen omdat alles werkt." - Twee leden uit het collectief schrijven elkaar een brief. Welke ideeën, vragen, dilemma’s en dromen leven er in hen?
Lieve

Lieve Shasha,

"Ik probeer al een week iets op papier te krijgen als reactie op jouw brief. Ik wil zoveel tegen je zeggen." - Twee leden uit het collectief schrijven elkaar een brief. Welke ideeën, vragen, dilemma’s en dromen leven er in hen?
Lieve

Lieve Denise,

"Ik heb de neiging om een heel verhaal uit te leggen, om te overtuigen dat ik het écht waard ben en dat ik héle goede dingen doe en heb gedaan met het geld." - Twee leden uit het collectief schrijven elkaar een brief. Welke ideeën, vragen, dilemma’s en dromen leven er in hen?